Osmanlı-İran harplerine ait iki manzumesi sayesinde 3. Murat devrinde yaşayan yeniçeri şairlerinden olduğunu kesinlikle öğrendiğimiz Öksüz Dede, çeşitli bakımlardan Kul Mehmet’le mukayese edilemeyecek kadar mühim bir şahsiyettir. Eserleri kendi devrindeki saz şairlerine ait bariz vasıfları göstermektedir.
Manzumelerindeki mert, sade, biraz haşin fakat canlı eda, o devir ordu ve donanma şairlerinde genel tavırdır. Manzumelerinden birisinin 8 heceli kıtalarla ve Rumeli şairlerine mahsus bel, brel gibi hitaplarla yazılması dikkat çekicidir. Öksüz Dede diğer iki manzumesini Serdar Ferhat Paşa’nın İran seferlerinde büyük başarılar kazanarak İran şehzadesi Haydar Mirza’yı mahiyetiyle beraber rehine olarak İstanbul’a getirmesi münasebetiyle yazmıştır. Manzumelerinden birinde kıtaların sonunda aynı mısranın tekrar etmesi bunun daha ziyade bir türkü olduğunu ve belki de o sıralarda bestelenerek halk arasında, yeniçeri otağlarında, kalelerinde terennüm edildiğini düşündürmektedir.
Öksüz Dede’nin şiirlerinde öksüz, öksüz aşık gibi mahlaslar da kullandığını ve bir manzumesine göre adının Ali olduğunu, bununla beraber Öksüz Ali mahlasının da bizim şairimize ait olduğunu tahmin edebiliriz. Rumeli’den belki de Tuna boylarından yetişmiş bir ordu şairi sayabileceğimiz Öksüz Dede bu asrın 2.yarısındaki saz şairlerimizin en kuvvetlisi ve orijinali olarak gösterilebilir. Eserlerinde halk edebiyatının gerçek ve temiz unsurları son derece barizdir.
Ozanlar
- Ali Ekber Çiçek
- Aşık Mahzuni Şerif
- Neşet Ertaş
- Murat Çobanoğlu
- Şeref Taşlıova
- Aşık Elesker
- Aşık Şenlik
- Aşık Sümmani Baba
- Ruhsati
- Aşık Seyrani
- Dadaloğlu
- Aşık Dertli
- Sayat Nova
- Aşık Ömer
- Gevheri
- Karacaoğlan
- Kayıkçı Kul Mustafa
- Kul Nesimi
- Pir Sultan Abdal
- Aşık Paşa
- Abdullah Papur
- Aşık Gül Ahmet (Gül Ahmet Yiğit)
- Hisarlı Ahmet
- Ali Kızıltuğ
- Aşık Allahverdi
- Aşık Veli
- Aşık Daimi
- Aşık Yoksul Derviş
- Devran Baba
- Aşık Ferrahi
- Aşık Feymani
- Aşık Gülabi
- Aşık Hüdai
- Mahmut Erdal
- Muharrem Ertaş
- Mücrimi
- Aşık Müdami
- Sefil Selimi
- Seyit Meftuni
- Aşık Zarrafi
- Aşık Zülali (Yusuf Kökten)
- Öksüz Dede
- Aşık Üzeyir
- Aşık İhsani